آمار تکان دهنده از درآمد نفت ایران تا اختتام قرن چهاردهم
به گزارش رصد کالا قرن نو نوشت: ایران تا اختتام قرن چهاردهم 1552 میلیارد دلار در بازارهای جهانی به فروش رسانده است.
بررسی ها نشان میدهد میزان فروش نفت ایران از ابتدایی ترین سالهای کشف نفت در آخر قرن سیزدهم تا سال ۱۳۵۲ برابر با ۲۶ میلیارد و هشتصد میلیون دلار بوده است که این رقم در سالهای ۱۳۵۲ تا سال ۱۳۵۷ رشدی عجیب را تجربه می کند. قرن چهاردهم را می توان قرن وابستگی عجیب و غریب ایران به نفت نامید. اقتصاد ایران چنن به نفت آمیخته شده است که جدا شدن آن از این ماده سیاه رنگ جراحی عظیمی را می طلبد.
دولت ها در ایران همیشه برامه کاهش وابستگی به نفت را در دستور کار قرار داده اند اما در عمل این آمیختگی همچنان برای اقتصاد ایران دردسرساز بوده است. تورم بالا و راندمان پایین از نظر خیلی از کارشناسان به این مساله باز می گردد. خیلی از کارشناسان معتقدند این میزان درآمد می توانست اهرمی لازم و کافی برای دستیابی به توسعه باشد اما برای ایران این اتفاق نیفتاد و ایران همچنان کشوری درحال توسعه تلقی می شود. وابستگی اقتصاد ایران به نفت از نیمه قرن چهاردهم با رشد درآمدهای نفتی افزایشی قابل توجه را تجربه نمود. نخستین قرارداد نفتی ایران در دوره پادشاهی مظفرالدین شاه با شرکت دارسی منعقد شد. به دنبال اعطای امتیاز استخراج و بهره برداری از نفت سراسر ایران، به غیر از ۵ استان شمالی، در سال ۱۲۸۰ (هـ. ش) از طرف مظفر الدین شاه قاجار به «ویلیام ناکس دارسی» انگلیسی، مته حفاری نخستین چرخش های خود در خاک خاورمیانه را تجربه نمود و بدین سان نام ایران بعنوان خاستگاه نخست صنعت نفت خاورمیانه، در تاریخ عملیات نفتی ایران منطقه زرخیز جهان ثبت گردید. به دنبال چند سال تلاش مداوم و مستمر گروه اکتشاف انگلیسی، در نهایت در سال ۱۹۰۸ میلادی برابر ۱۲۸۷ خورشیدی، نخستین چاه اکتشافی و قابل بهره برداری نفت به میزان اقتصادی در منطقه مسجد سلیمان حفر شد. این چاه با وسایل ساده و ابتدایی آن زمان حفر و در عمق ۳۳۸ متری سطح زمین، در سازند آسماری به نفت رسید و بهره برداری از آن از سال ۱۲۹۰ خورشیدی، با تولید روزانه ۵۰۰ بشکه شروع شد. ستون اول آمار این جدول درامد ناشی از نفت را از دوره مظفرالدین شاه تا سال ۱۳۵۲ برآورد کرده و مقطع زمانی را نخستین قرارداد منعقده نفتی گرفته است این در حالیست که فوران نفت در ایران به آخر دوره محمدعلی شاه، باز می گردد. درست در دورانی که نفت می رفت جای پای خودرا در اقتصاد جهانی سفت کند، ایران در تب و تاب عجیب ترین اتفاقات سیاسی برای ورود به دنیایی جدید بود. رشد درآمدهای نفتی در کنار افزایش میزان صادرات نفت ایران سبب شد ایران به درآمدی افسانه ای از محل افزایش قیمت نفت برسد. میزان درآمدهای نفتی ایران تنها در سالهای ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۷ به بالای ۱۱۲ میلیارد دلار رسید اما با وقوع انقلاب اسلامی ایران وضعیت درآمدهای نفتی دستخوش تغییر گردید چونکه بسیار زودهنگام، ایران با حمله همسایه غربی عراق روبرو شد تا جنگی هشت ساله رخ دهد. دراین جدول میزان درآمدهای نفتی ایران در دوره های مختلف و فعالیت دولت های مختلف اعلام شده است. برآوردها نشان میدهد فرصت سوزی در سالهای ۱۳۸۴ تا سال ۱۳۹۲ بسیار چشم گیر بوده است بطوریکه در این دوره بالاترین درآمد نفتی تاریخ ایران به وقوع پیوست و ایران توانست بیش از ۶۱۸ میلیارد دلار نفت در بازارهای جهانی به فروش برساند. اما با این وجود این وضعیت دیری نپایید و در سالهای پایانی دهه اول ایران با نخستین تحریم گسترده نفتی روبرو گردید. خروج ایران از بازار جهانی نفت زمینه را برای بروز بحرانی چشم گیر مهیا کرد و شوک ارزی سالهای ابتدایی دهه نود نتیجه مستقیم این اتفاق بود خصوصا آنکه دولت نهم و دهم با اتخاذ سیاست هایی نسبت به پول پاشی در قالب طرح مسکن مهر و پرداخت یارانه مستقیم اقدام نموده بود و همین مورد هزینه های دولت را در مقابل از میان رفتن درآمدهای نفتی افزایش می داد. اقتصاد ایران بعد از برجام، در سال ۱۳۹۴، با شرایط تازه ای مواجه گردید و فروش نفت ایران در بازارهای جهانی بار دیگر از سر رفته شد. با این وجود خروج ترامپ از برجام، بار دیگر تحریم های نفتی مقابل ایران را رقم زد. این تحریم در نخستین سال قرن نیز همچان پابرجا است و حالا تحریم دوم نفتی در یک دهه چهار ساله می شود.
ایران در هر دو تحریم نفتی با شیوه دور زدن تحریم ها نسبت به فروش نفت در بازارهای جهانی و به مشتریان خاص اقدام نموده است اما در عمل تخفیف اعلامی و همین طور هزینه های ناشی از تحریم شوکی برای اقتصاد ایران تلقی می شود.
باید دید مذاکرات فعلی وین می تواند به رفع تحریم نفتی در کشور منجر شود یا خیر. آمار میزان فروش نفت ایران در سالهای قبل از انقلاب از طرف مرحوم ترکان، معاون اسبق وزیر نفت و بخش دوم که درامد نفتی ایران در فاصله سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۴۰۰ را براورد می کند از طرف وحید شقاقی شهری کارشناس اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی تدوین شده است.
۲۲۳۲۲۳
منبع: رصد كالا
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب