راستی آزمایی ادعای دولت واقعا یک میلیون شغل ایجاد شده؟
به گزارش رصد کالا، انتخاب نوشت: وزیر کار اوایل بهمن ماه اعلام نمود «وعده ی داده شده در مورد ایجاد یک میلیون فرصت شغلی تحقق یافته و به حمدالله از یک میلیون فرصت شغلی در سال عبور کرده ایم». این سخن به علل مختلفی با عنایت به اقتصاد رکودزده ایران کمی عجیب است چون که ایجاد شغل در چنین ابعادی احتیاج به فاکتورهایی دارد که طبیعتا ساختار اقتصادی کنونی ایران شرایط آنرا ندارد.
وزیر کار اوایل بهمن ماه اعلام نمود «وعده ی داده شده درباب ایجاد یک میلیون فرصت شغلی تحقق یافته و به حمدالله از یک میلیون فرصت شغلی در سال عبور کرده ایم». این سخن به دلیلهای مختلفی باتوجه به اقتصاد رکودزده ایران کمی عجیب است چونکه ایجاد شغل در چنین ابعادی نیاز به فاکتورهایی دارد که طبیعتا ساختار اقتصادی فعلی ایران شرایط آنرا ندارد. صحبت از کاهش اشتغال در اقتصادی که در وضعیت رکودی به سر می برد معقول تر است تا افزایش؛ چونکه رونق اقتصادی و سرمایه گذاری پیش شرط های اصلی ایجاد اشتغال محسوب می شوند. در کشوری که سرمایه ها درحال خروج از کشور هستند چطور میتوان شغل در این ابعاد ایجاد کرد؟
مرکز آمار ایران در آخرین گزارش خود از بیکاری و اشتغال فصل پاییز نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ سال و بیشتر را ۸.۲ درصد اعلام نموده که نسبت به پاییز سال ۱۴۰۰ کاهش ۷/۰ درصدی را تجربه کرده است. یعنی طبق گزارش مرکز آمار ایران تنها ۲ میلیون و ۱۳۶ هزار نفر در کشور بیکار هستند. اما این همه ماجرا نیست!
طبق همین گزارش نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله در فصل پاییز ۱۹.۲ درصد بوده که از پاییز سال قبل که حدود ۲۳.۶ درصدی بود کمتر است و بدین سبب نرخ بیکاری این گروه سنی کاهش ۴.۴ درصدی داشته است. نرخ بیکاری گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال که تقریباً فاکتور اصلی رصد نرخ اشتغال جوانان شمرده می شود حدود ۱۴.۸ درصد است و باز هم نسبت به پاییز سال قبل یعنی ۱۶.۱ کاهش ۱.۳ درصدی داشته است. از جانب دیگر نرخ بیکاری فارغ التحصیلان آموزش عالی ۱۵ سال به بالا نیز ۱۲.۵ درصد است.
نرخ اشتغال در بخش کشاورزی که پاییز سال قبل ۱۵.۴ درصد بوده حالا به ۱۴.۳ درصد رسیده که یعنی بیش از ۱ درصد کاهش داشته است. همین طور گزارش حاکی از کاهش اشتغال در بخش صنعت نیز هست بطوریکه نرخ اشتغال در صنعت از ۳۴.۷ درصد پاییز سال قبل به ۳۴.۶ درصد رسیده است یعنی حدود یک دهم درصد کاهش. در عوض کاهش اشتغال در بخش کشاورزی و صنعت، اشتغال در بخش خدمات افزوده شده و نرخ اشتغال این بخش از ۴۹.۹ درصد در پاییز سال قبل به ۵۱.۱ درصد در پاییز امسال رسیده است یعنی ۱.۲ درصد افزایش.
واقعیت این است که بااینکه مرکز آمار ایران میزان دقت نرخ بیکاری را حدود ۹۵ درصد اعلام نموده، اما باور به این ارقام به سبب این که جنبه حسابداری دارد دشوار است. بطور مثال کاهش اشتغال بخش کشاورزی و صنعت دقیقا به همان میزان با افزایش اشتغال بخش خدمات روبرو شده است. یعنی میزان کاهش اشتغال در بخش کشاورزی و صنعت حدود ۱.۲ درصد بوده که دقیقا به همین میزان بر بخش خدمات افزوده شده است. همین طور شرایط اقتصادی کشور نیز گویای همه چیز است و همین عامل یک فاکتور کلیدی است که موجب می شود چنین نرخ هایی به سختی قابل پذیرش باشند.
صحت سنجی آمار اشتغال در کشور
وقتی از وزیر تعاون سؤال شد که آمار افزایش بیش از یک میلیون شغل در کشور بر چه اساسی است پاسخ داد که صحت سنجی این آمار به سه روش به انجام می رسد. اول گزارش مرکز آمار، دوم آمار بیمه شدگان تامین اجتماعی و سوم نیز روش پیامکی یا تصادفی. باید گفت هر سه این روش ها قابل اتکا نیستند. به عنوان مثال در آمریکا شاخصی جهت بررسی نرخ اشتغال وجود دارد که تحت عنوان NFP یا همان Non – Farm Payrolls شناخته می شود. این شاخص میزان اشتغال را برمبنای تعداد کارکنان حقوق بگیر محاسبه می کند. یعنی میزان افزایش یا کاهش در تعداد کارکنان حقوق بگیر به غیر از بخش های کشاورزی و فدرال معیار مهمی برای محاسبه نرخ اشتغال در کشور است.
وقتی داده ها و آمارهای میزان اشتغال به تفکیک انواع مختلف پوشش بیمه ای در اختیار سازمان تامین اجتماعی است چه ضرورتی دارد که دولت برای محاسبه نرخ اشتغال از سامانه پیامکی استفاده نماید و نرخ اشتغال را بصورت تصادفی رصد و محاسبه کند؟
وزیر همین طور گزارش مرکز آمار را یکی از منابع خود برای ارائه این آمار اشتغال اعلام نمود. در گزارش مرکز آمار ایران حتی با وجود این که جنبه حسابداری بر جنبه واقعی اعداد مسلط است باز هم نمی توان رد پای یک میلیون شغل و بیشتر طبق گفته وزیر را ردیابی کرد. میزان اشتغال جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر در پاییز سال ۱۴۰۰ طبق نوشته مرکز آمار ایران ۲۳ میلیون و ۵۳۵ هزار و ۱۷۵ نفر بوده و این میزان برای پاییز سال ۱۴۰۱ به ۲۴ میلیون و ۷۰ هزار و ۴۱۲ نفر رسیده یعنی تنها ۵۳۵ هزار نفر به جمع شاغلان در یک سال منتهی به پاییز اضافه شده است.
اما روش دیگر مد نظر وزیر کار بررسی تعداد آمار بیمه شدگان تامین اجتماعی است. تمامی بیمه شدگان تامین اجتماعی لزوما شامل قانون بیمه الزامی یعنی افرادی که در کارگاه های مشمول قانون کار قانون تامین اجتماعی شاغل هستند نمی شود بلکه بیمه شدگان خویش فرما و صاحبان حرف و مشاغل آزاد و نیز بیمه شدگان اختیاری را نیز شامل می شود. همین طور طرح بیمه فراگیر را که در یک سال اخیر اجرائی شده نیز باید به آن اضافه کرد که بر تعداد بیمه شدگان یک سال اخیر به شدت افزوده است. طبق آمارهای انتشار یافته و بگفته مدیر کل امور بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی از شروع سال جاری تا پایان دی ماه حدود ۸۳۳ هزار نفر در قالب طرح بیمه فراگیر خانواده تحت پوشش بیمه قرار گرفته اند. بیمه فراگیر شامل چهار گروه می شود که عبارتند از بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، بیمه اختیاری، دانشجویی و زنان خانه دار است. حدود ۴۷۷ هزار نفر از بیمه شدگان امسال صاحبان حرف و مشاغل آزاد هستند، ۳۳ هزار نفر دانشجو و ۱۶۵ هزار نفر نیز را نیز زنان خانه دار می سازند. حدود ۱۵۷ هزار نفر نیز در قالب بیمه اختیاری تحت پوشش قرار گرفتند. همین طور مقرر است که در دو ماه بهمن و اسفند نیز حدود ۴۵۰ هزار نفر دیگر به بیمه شدگان در قالب طرح بیمه فراگیر تحت پوشش بیمه ای سازمان تامین اجتماعی قرار بگیرند. هیچکدام از این چهار گروه تحت پوشش بیمه نشان دهنده افزایش اشتغال در کشور نیست؛ بدین سبب باید گفت اگر منبع وزیر کار تعداد کل بیمه شدگان در یک سال اخیر است که این آمار نشان میدهد بخش عمده ای از بیمه شدگان مربوط به طرح بیمه فراگیر است، اما اگر آمار دیگری (بیمه اجباری) مد نظر وزیر است انتشار آن می تواند به شفافیت بیشتر کمک نماید.
ضمن این که گزارش های زیادی از تعطیلی مشاغل به سبب قطعی سراسری اینترنت در کشور انتشار یافته و حتی خود دست اندرکاران از توقف فعالیت خیلی از استارت آپ ها در فصل پاییز نیز سخن گفته اند. منطقا بر اساس گزارش های انتشار یافته جمعیت بیکار گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال و یا ۱۸ تا ۳۵ سال قاعدتا می بایست با افزایش مواجه می شد، اما هیچ اثری از تاثیر قطعی اینترنت بر اشتغال در گزارش مرکز آمار ایران مشاهده نمی گردد. بنا بر این داده های مرکز آمار ایران دست کم در فصل پاییز پایه های مستحکمی ندارند.
اشتغال و سرمایه گذاری در ایران
ایجاد شغل در کشور ارتباط مستقیمی با سرمایه گذاری دارد چونکه فاکتور سرمایه گذاری چه داخلی و چه خارجی است که ظرفیت لازم برای اشتغال آن هم در این ابعاد را به وجود می آورد. بانک جهانی رابطه بین سرمایه گذاری و اشتغال را بررسی نموده و این آمار در حقیقت یک نرم جهانی شمرده می شود.
طبق آمارها ایجاد هر شغل نیاز به ۲۰ هزار دلار سرمایه گذاری دارد. به عنوان مثال تأسیس یک کافی شاپ نسبتا مجهز با ظرفیت اشتغال ۳ تا ۷ نفر نیاز به سرمایه گذاری بین ۸۰ تا ۲۵۰ هزار دلار دارد. اگر این مثال را پایه در نظر بگیریم هر نفر به جهت اینکه وارد بازار کار شود باید برای او بین ۲۵ تا ۳۵ هزار دلار سرمایه گذاری کرد. به عنوان نمونه در کشور تونس که کشوری نسبتا فقیر بشمار می رود طبق آمارهای این کشور با ۱۰ میلیون دلار سرمایه گذاری می توان ۳۰۰ شغل ایجاد کرد یعنی هر نفر حدود ۳۰ هزار دلار. اما اگر بخواهیم ارقام ذکر شده را برای یک میلیون شغل در سال یعنی همان وعده سید ابراهیم رئیسی مورد بررسی قرار دهیم به عدد سرمایه گذاری سالانه ۵۰ میلیارد دلار خواهیم رسید. یعنی برای محقق کردن وعده دولت سیزدهم برای ایجاد شغل حداقل باید ۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در سال انجام بگیرد. حالا اگر گفته صولت مرتضوی را مد نظر قرار دهیم که ایجاد شغل از یک میلیون هم فراتر رفته یعنی بیش از ۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در کشور انجام شده است. حقیقتا این بیشتر شبیه یک شوخی بی مزه است و می دانیم که شرایط فعلی کشور – تحریم و انزوای اقتصادی و عدم سرمایه گذاری خارجی و فرار سرمایه از کشور به سبب تورم و افزایش نرخ ارز و. - چنین ظرفیتی را در خود نمی بیند.
مهمترین عامل برای فهم وضعیت اشتغال در کشور فهم و درک خود مردم است و همه می دانند ایجاد یک میلیون شغل در کشور نیاز به برنامه ریزی گسترده اقتصادی، کاهش حجم بودجه جاری، رفع تحریم و ارتباط اقتصادی با جهان در امتداد افزایش راندمان و تولید و... دارد و در این صورت است که مردم می توانند اثرات ایجاد یک میلیون شغل در کشور را کاملا حس کنند و با تمام وجودشان لمس کنند.
بیشتر بخوانید: واکنش وزیر کار به انتقادها نسبت به موضوع ایجاد یک میلیون شغل
۳۵۲۲۰
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب