گروهی كه مخالف برجام بود، در دور زدن تحریم ها منافع بسیاری داشت
به گزارش رصد كالا یك اقتصاددان اظهار داشت: سازوكاری كه اروپا به نام اینستكس طراحی نموده، نمی تواند كارساز باشد، چون اصلا كالای نفت و گاز و مواردی كه مربوط به تحریم هاست را دربرنمی گیرد و فقط درباره كالاهای اساسی و دارو كه از ابتدا مشمول تحریم نبوده كاربرد دارد كه آن هم علیرغم این كه اعلام نمودند اجرایی شده، اما به صورت موثر اقداماتی را در این خصوص شاهد نبودیم.
محمود جام ساز در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین درباره امكان پذیر بودن یا نبودن صفر شدن وابستگی بودجه به نفت تصریح كرد: این مساله جدید نیست. در برنامه های توسعه اقتصادی و به خصوص از برنامه چهارم و پنجم، عدم وابستگی به نفت در بودجه جزو سیاست های كلی نظام بوده است، ولی هیچ گاه این اتفاق نیفتاد و متاسفانه در جهت وابستگی بیشتر بودجه به درآمدهای نفتی حركت كردیم.
وی اضافه كرد: همان گونه كه می دانید، مهم ترین درآمدهای بودجه به خصوص در كشورهای پیشرفته، مالیات است. یعنی حدودا بین ۸۰ تا۹۰ درصد تمام درآمدها در بوجه از راه مالیات تامین می شود، اما در ایران خام فروشی از سال ها پیش جزو درآمدهای دولت بوده؛ در حالیكه در پدیداری این منبع درآمدی هیچ كس نقش نداشته، بلكه در تغییر و تحولات فسیلی طی میلیون ها سال شكل گرفته اند و یك درآمد بادآورده ای را برای دولت ها رقم زده اند.
این اقتصاددان خاطرنشان كرد: تمام كشورهایی كه درآمد این چنینی دارند، بودجه ای وابسته به نفت دارند؛ بخصوص ایران. البته به جز نروژ كه درآمدهای گاز دریای شمال را به هیچ وجه وارد بودجه نكرده و در خارج از نروژ سرمایه گزاری نموده است. حدودا همه كشورهای صادركننده نفت بودجه نفتی دارند.
جام ساز عنوان كرد: برآورد درآمدهای نفتی در بودجه های سالیانه ما بسیار خوشبینانه و غیرواقعی بوده، چونكه قیمت نفت تحت تاثیر تحولات بازارهای جهانی قرار داشته و ما تعیین كننده قیمت نبوده ایم، ازاین رو اكثرا قیمت هر بشكه نفت و میزان صادرات نفتی كه در بودجه پیشبینی می شده، عموما محقق نمی شده است.
وی با اشاره به این كه نظام مالیاتی باید طی این سال ها تقویت می شد، خاطرنشان كرد: به علت این كه نظام مالیاتی كشور، نظام مالیاتی فشل و معیوب است و علیرغم این كه سال ها صحبت از اصلاح نظام مالیاتی بوده، اما متاسفانه مالیات گریزی در كشور حدی نمی شناسد.
۲۵ هزار میلیارد تومان مالیات گریزی داریم
این اقتصاددان با بیان این كه به تازگی اعلام شده كه ۲۵ هزار میلیارد تومان در سال مالیات گریزی داریم، اما من تصور می كنم كه خیلی بیشتر از این ارقام است، اظهار داشت: در واقع خیلی از شركت های فرادولتی مالیات نمی پردازند و دولت هم به علت این كه متكی به درآمدهای نفتی است، در این مورد اراده ای برای دریافت مالیات حقه ای كه باید صرف امور مملكت و رفاه مردم شود، نشان نمی دهد.
جام ساز اضافه كرد: بر این اساس، متاسفانه به علت كمبود منابع ریالی از مالیات، دولت وابستگی اش به نفت بیشتر شده و با رشد دیوانسالاری هزینه های دولت به شدت افزایش یافته كه أز محل درآمدهای نفتی تامین می شود، متاسفانه طی سال ها بخش بزرگی از این درآمدهای ارزی؛ به اتلاف كشانده شده بدون آن كه تصور شود این درآمدها متعلق به نسل های آینده است، اما سرانجام با سفارش كارشناسان و اقتصاددانان، حسابی تحت عنوان ذخیره ارزی تاسیس شد تا بخشی از درآمدهای نفتی به آن واریز و مصروف امور تولیدی شود و بخشی هم در مقابله با شوك های ارزی مورد استفاده قرار گیرد.
وی با بیان این كه یادمان نرفته كه در زمان دولت اصلاحات قیمت نفت به زیر ۹ دلار رسید، اما در زمان احمدی نژاد قیمت دلار از ۱۳۰ دلار هم تجاوز كرد، اضافه كرد: این نوسان بالا و شكاف زیاد بین قیمت بین المللی نفت، ایجاب می كرد كه ما درآمدهای نفتی را مورد اتلاف قرار ندهیم.
این اقتصاددان با ذكر این نكته كه متاسفانه حساب ذخیره ارزی از اهداف خود دور شد و دولت هر گاه با كمبود مالی روبه رو می شد، با تقدیم یك لایحه الحاقی از مجلس اجازه می گرفت كه از حساب ذخیره ارزی برداشت كند، عنوان كرد: گاهی اوقات جالب بود كه خود مجلس پیشنهاد می كرد كه رقمی از حساب ذخیره ارزی برداشت شود كه هیچ ارتباطی هم به تولید نداشت. بدین گونه، حساب ذخیره كارایی خویش را از دست داد.
واریزی به صندوق توسعه ملی كم شد
جام ساز خاطرنشان كرد: به این ترتیب، به فكر افتادند كه صندوق توسعه ملی ایجاد كنند. این صندوق هم با همان اهداف حساب ذخیره ارزی به وجود آمد، اما با سازوكاری شفاف تر. بر این اساس، قرار شد ۲۰ درصد از درآمد نفت به صندوق توسعه ملی واریز شود و سالانه هم ۲ درصد به این رقم اضافه شود تا این كه به تدریج از وابستگی بودجه به نفت كاسته شود.
وی افزود: اما متاسفانه صندوق توسعه ملی با موفقیت روبه رو نشد، چونكه هر از گاهی دولت از صندوق توسعه ملی برداشت می كرد و امسال هم علیرغم این كه قرار بود ۳۲ درصد از درآمد نفت به حساب صندوق توسعه ملی واریز شود، ظاهرا با ۲۰ درصد موافقت شد كه این رقم هم با عنایت به تحریم های شدید آمریكا، مشخص نیست چقدر درآمد نفتی داشته باشیم كه سهم صندوق واریز شود.
این اقتصاددان اظهار داشت: حالا كه ترامپ فشارهای خویش را زیاد كرده و به صورت سخت گیرانه ای تحریم ها را بیشتر كرده و تهدید كرده كه درآمد نفت ایران را به صفر می رساند، در این جا مسئولان ایران ناگریز هستند كه بودجه را بدون نفت تنظیم كنند. این چیزی نیست كه طبق یك استراتژی معین تصمیم گرفته شده باشد كه وابستگی بودجه به نفت به صفر برسد. چونكه با اعمال تحریم های جهانی به صفر رساندن درآمدهای نفتی در بودجه یك اجبار است.
جام ساز اضافه كرد: به هر حال امسال بودجه حتما باید بدون اتكا به نفت باشد؛ با عنایت به استمرار دیپلماسی دو طرف.
اینستكس كارساز نیست
وی درباره سازوكار مالی اروپا خاطرنشان كرد: سازوكاری هم كه اروپا به نام اینستكس طراحی نموده، نمی تواند كارساز باشد، چون اصلا كالای نفت و گاز و مواردی كه مربوط به تحریم ها است، را دربرنمی گیرد و فقط درباره كالاهای اساسی و دارو كه از ابتدا مشمول تحریم نبوده كاربرد دارد كه آن هم هنوز علیرغم این كه اعلام نمودند اجرایی شده، اما به صورت موثر اقداماتی را در این خصوص شاهد نبودیم كه صورت گیرد.
این اقتصاددان عنوان كرد: اروپایی ها بیشتر منتظر آن هستند كه ایران به خواسته آنان پاسخ دهد؛ همچون تصویب لوایح اف ای تی اف. علیرغم این كه دو ماه دیگر فرصت را اروپا تمدید كرده، اما گمان نمی كنم با عنایت به مخالفت هایی كه در درون كشور از جانب كسانی كه از طریق دور زدن تحریم ها با رانت و ارتباط با قدرت های سیاسی و اقتصادی واطلاعاتی سرمایه های گزافی اندوختند، اجازه دهند اف ای تی اف تصویب و اجرایی شود. همه این گروه ها مخالف برجام بودند، چون در دور زدن تحریم ها منافع بسیاری داشتند.
جام ساز متذكر شد: این كه در آینده چه خواهد شد، منوط به اتخاذ دیپلماسی تلطیف آمیزی از جانب طرف های درگیر است تا از شدت تنش ها كاسته شود و راه مذاكره هموار شود. در غیر این صورت با افزایش اقدامات تنش زایی كه هر روز در منطقه خلیج فارس شاهدیم، نمی توان آینده امیدبخشی را به خصوص برای كشورهای منطقه بخصوص ایران كه در مركز تنش هاست پیش بینی نمود. اما مسلما آمریكا با هزاران مایل فاصله از منطقه صدمه چندانی نخواهد دید.
۲۲۳۲۲۵
منبع: رصد كالا
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب